مسلمانان فرمانروايان درياها

مسلمانان فرمانروايان درياها اوايل عربها از مسافرت در دريا وحشت داشتند و از غولهاي دريا! مي ترسيدند. افسانه ها و اسطوره هاي قومي آنها چنان درياها را تصوير كرده بودند كه گمان مي كردند موجودات عجيب و غريب در دريا وجود دارد. لذا جز زماني كه ناچار بودند وارد دريا نمي شدند. همين باورها به بعد از اسلام هم رسيد و مسلمانان جز در هنگام ضرورت به مسافرتهاي دريايي نمي رفتند. ولي وقتي چرخ فتوحات اسلامي به ماوراي شبه جزيره عربستان رسيد، مسلمانان كم كم سفرهاي دريايي خود را آغاز كردند. علت توجه مسلمانان به دريا نخست براي دفع تجاوزات روميان بود كه در آن زمان بر درياها مسلط بودند و در مرحله دوم قصد داشتند كه ماشين فتوحات اسلامي را به جبهه اروپا منتقل كنند و ازاين رو بود كه در همان قرن نخست هجري سه مرتبه در سالهاي 44 و 49 و 99 ه. ق شهر قسطنطنيه (استانبول) را محاصره كردند. از خلال همين سفرهاي جنگي مسلمانان دريافتند كه براي كنترل درياها بايد آگاهي هاي بيشتري از دريا و فنون دريانوردي كسب كنند. از اين رو مسلمانان مدتي را صرف تحقيق درباره درياها و كاوش در اعماق آن كردند. چنانكه قرن دوم هجري برابر با قرن هشتم ميلادي براي ناوگانهاي دريايي مسلمين عصر تجربه و دانش اندوزي به شمار مي رود. ولي هنوز قرن سوم هجري -قرن نهم ميلادي شروع نشده بوده كه درخشش مسلمانان در عرصه درياها آغاز شد و به فرمانرواي بدون رقيب درياها تبديل شدند. و ناوگانهاي دريايي مسلمانان امواج درياها را درنورديدند و به دورترين درياهاي آن زمان راه يافتند. جزائر زيادي را فتح كردند و سواحل و مرزهاي دريايي را مسخر خود كردند. ابن خلدون، درباره اين عصر مي گويد: «مسلمانان در روزگار دولت اسلامي بر كليه سواحل اين دريا (درياي مديترانه) تسلط يافته بودند و قدرت وصولت ايشان در فرمانروايي بر آن دريا به اوج عظمت خويش رسيده بود و مسلمانان در روزگار فرمانروايي خويش براي فتوحات، درياي مزبور را مسخر ساخته بودند و از اين رو به آن همه مقامات معلوم در فتح رسيدند و غنايم بسيار بدست آوردند و همه جزاير منقطع از سواحل درياي مزبور را بتصرف در آوردند. مانند ميورقه (ميورك) و مينورقه (مينورك) و يابسه (ايويسا) و سردانيه (ساردني) و صفليه (سيسيل) و قوصره (كسره) و مالطه (مالت) و اقريطش (كرت) و قبرس و بيشتر كشورهاي روم و فرنگ و ناوگانهاي ملتهاي مسيحي هيچ گونه تاب و تواني در برابر نيروي دريايي مسلمانان نداشتند» در اين برتري دريايي آنچه كه بسيار عجيب و شگفت انگيز است آن كه بيشتر دريانوردان و ملاحان ناوگانهاي دريايي مسلمانان،‌غازيان دريايي داوطلب بودند و از جنگجويان دريايي آموزش ديده حكومت اسلامي به حساب نمي آمدند. به عبارت ديگر اين غازيان دريايي به حكومتهاي اسلامي وابسته نبودند و اكثر اين ناوگانها از جنگجويان داوطلب تشكيل مي شد. سواحل سيسيل – در ايتاليا – هدف بيشتر غازيان دريايي بود و پيوسته مورد هجوم مسلمانان قرار مي گرفت و سرانجام به تابعيت دولت بني اغلب كه در شمال آفريقا حكومت مي كردند در آمد. حكومت اغلبيان در سال 180 ه ق در بخشي از سرزمينهاي خلافت عباسي تشكيل شده بود. اينها نقش برجسته اي در غزاي دريايي داشته و بسياري از جزاير درياي مديترانه را فتح كرده بودند. NEW...